De berekening begint bij informatie over de bron, het vliegtuig. Je moet weten wat voor type vliegtuig het is, waar het is en wat het aan het doen is: is het bijvoorbeeld aan het opstijgen of landen? Ook moet je de vliegroute weten. Op basis van deze informatie kunnen de ‘prestatiegegevens’, zoals snelheid en motorvermogen, van het vliegtuig worden bepaald. Bij de berekening van de geluidbelasting bij de ontvanger op de grond wordt ook het effect van de weersomstandigheden betrokken.
Hoe bereken je vliegtuiggeluid
Met alle benodigde informatie kun je voor elk willekeurig punt op de grond berekenen hoeveel geluid het vliegtuig maakt (geluidniveau). De geluidbelasting voor een gebied wordt vervolgens bepaald door deze geluidniveaus op te tellen. Voor bepaalde geluidmaten weegt geluid in de avond en de nacht zwaarder dan geluid overdag.
Bij berekeningen worden aannames gebruikt om de werkelijke situatie te benaderen. Dit komt doordat niet alle informatie die nodig is, bekend is. Het is bijvoorbeeld niet mogelijk om alle gegevens over vliegtuigprestaties te verzamelen. Mede door de aannames verschilt de berekende hoeveelheid vliegtuiggeluid van de werkelijke hoeveelheid geluid. Maar metingen hebben hun eigen onnauwkeurigheden. En soms zijn de resultaten van de metingen lager dan de berekeningen, soms hoger.
Waarvoor worden berekeningen gebruikt
Geluidberekeningen worden in Nederland gebruikt voor wet- en regelgeving voor Schiphol en de regionale luchthavens van nationale betekenis. Schiphol en andere luchthavens berekenen van tevoren of ze kunnen voldoen aan de regels. De inspectie controleert na een jaar met een berekening of de (totale jaar-)geluidbelasting rondom een luchthaven binnen de wettelijke grenswaarden is gebleven. Ook kan tijdens het jaar worden bepaald of de geluidnorm dreigt te worden overschreden. Dat gebeurt op basis van het al gemaakte en het nog te verwachten geluid. Bij een dreigende overschrijding kunnen dan nog maatregelen worden genomen om een overschrijding te voorkomen.
Foto: vliegtuig stijgt op in regen op Amsterdam Airport Schiphol
Berekeningen worden ook gebruikt om te onderzoeken wat het effect is van veranderingen op de luchthaven of van de manier van vliegen. Bijvoorbeeld een ander gebruik van start- en landingsbanen, of van andere vliegroutes. Op die manier kun je, nog voordat een verandering is ingevoerd, onderzoeken met welke maatregelen de hoeveelheid geluid het beste kan worden verminderd.
Verder worden geluidberekeningen gebruikt bij onderzoek naar hinder en gezondheidseffecten van vliegtuiggeluid. Omwonenden geven op vragenlijsten aan of, en zo ja in welke mate, zij last hebben van vliegtuiggeluid. Deze gegevens worden gekoppeld aan de berekende geluidbelasting. Op deze manier kan het verband worden bepaald tussen geluidbelasting en de ervaren hinder in een bepaald gebied, een zogenoemde blootstelling-responsrelatie of dosis-effectrelatie. Daarmee kun je inschatten hoeveel mensen in een gebied ernstige hinder ervaren of slaapverstoord zijn.
Beperkingen van berekenen
Berekeningen hebben onder andere de volgende beperkingen:
- De parameters voor vliegtuigprestaties (hoogte, snelheid en stuwkracht) van vliegtuigen worden gemodelleerd. Dit gebeurt omdat het niet mogelijk is om alle gegevens te verzamelen. Door vliegtuigprestaties te modelleren kunnen de waarden van deze parameters anders zijn dan de werkelijkheid. Vaak worden vliegroutes gemodelleerd, maar waar mogelijk wordt gebruikt gemaakt van radargegevens, zogenaamde radar tracks.
- Voor handhavingsberekeningen wordt niet gekeken naar verschillen in het weer en de invloed daarvan op de verspreiding van vliegtuiggeluid door de atmosfeer. Er wordt gerekend met gemiddelde weersomstandigheden. Dat gebeurt omdat bij de berekeningen wordt gewerkt met jaargemiddelden voor het geluid. Om de geluidbelasting per vlucht te berekenen, is de invloed van wisselende weersomstandigheden wel van belang.
- Bij geluidberekeningen wordt meestal alleen het geluid van vliegverkeer van en naar één luchthaven berekend. Andere geluidbronnen worden niet meegenomen.
Meer informatie over het berekenen van vliegtuiggeluid is te vinden in het rapport ‘Vliegtuiggeluid: meten, berekenen en beleven’