Citizen Science

Het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) voert dit project uit samen met omwonenden, kennisinstituten en andere betrokkenen. Dit heet Citizen Science of burgerwetenschap. In dit project zijn omwonenden  betrokken bij de onderzoeksopzet, doen zelf geluidmetingen en registreren de beleving van vliegtuiggeluid. 

Doel van het onderzoek 

Het doel van dit onderzoek is om bruikbare meetgegevens te verzamelen en om bij te dragen aan het begrip van omwonenden voor het systeem van meten en rekenen. Op deze manier kan ook gebouwd worden aan de relatie tussen burgers en overheden. 

Onderzoeksopzet 

In dit onderzoek doen deelnemers zelf geluidmetingen. Ook houden deelnemers in een app bij wanneer en hoeveel hinder zij van vliegtuiggeluid ondervinden. Er zijn twee groepen van 14 deelnemers. 

Beleving van rustperiodes

De eerste groep richt zich op de impact van frequentie van vliegverkeer en de rustperiodes tussen vliegtuigpassages. In eerder onderzoek hebben omwonenden aangegeven dat vliegtuigen te vaak overvliegen (Omgevingsraad Schiphol, 2019). De rustperiodes tussen vluchten worden steeds kleiner. Afhankelijk van de vliegroutes kunnen er lokaal grote verschillen zijn in de hoeveelheid vliegverkeer en de ervaren hinder. 

Beleving hinder door geluidgevoeligen

De tweede groep bestaat uit deelnemers die veel eerder dan gemiddeld hinder ervaren van vliegtuiggeluid. Dit komt ook voor bij deelnemers die niet in de directe nabijheid  van een luchthaven wonen. Naar de beleving van hinder van geluidgevoeligen is nog weinig onderzoek gedaan. Met het onderzoek willen we deze beleving beter in kaart brengen.

Selectie van deelnemers 

Uit 147 aanmeldingen zijn 28 deelnemers geselecteerd. De deelnemers komen uit 7 verschillende gebieden rond Schiphol. 

De geïnteresseerden die niet aan het onderzoek naar de beleving konden meedoen, kregen de mogelijkheid gekregen om zelf vliegtuiggeluid te gaan meten. Zo konden ze toch een bijdrage leveren aan het project. Meer informatie hierover staat op samenmeten.nl

Deel 1 van het onderzoek: Meten van geluid met sensoren 

De deelnemers zijn voor het meten van geluid twee keer online bijeen geweest. Ze hebben allemaal een geluidmeter ontvangen en uitleg gekregen hoe deze opgehangen en aan internet gekoppeld moeten worden. De meeste deelnemers hebben in januari en februari 2022 hun meters succesvol geïnstalleerd en hebben sindsdien geluid gemeten. De vliegbewegingen zijn in de resultaten goed terug te zien. De resultaten zijn zichtbaar op de sites van Sensor.Community en Samen Meten.

Deel 2 van het onderzoek: Beleving van vliegtuiggeluid

In maart 2022 zijn er twee focusgroepen geweest om de vragen voor de Belevingsapp te ontwikkelen. In deze belevingsapp geven de deelnemers 4x per dag aan hoe zij het vliegtuiggeluid per tijdsperiode beleven. Dit zijn de nacht (23.00-7.00 uur), vroege ochtend (7.00-10.00 uur), overdag (10.00-18.00 uur) en avond (18.00-23.00 uur). De beleving is in de periode juli, augustus en september 2022 onderzocht. Deelnemers hebben in deze periode 3 keer een week lang 4 keer per dag de beleving in de app geregistreerd. Welke weken dat waren, was de keuze van de deelnemers zelf. Hierdoor kon enigszins rekening gehouden worden met het feit dat geluidhinder door vliegverkeer afhankelijk is van de windrichting. Gevraagd is onder andere naar ervaren hinder, het aantal vliegtuigpassages, de luidheid hiervan en de afwezigheid van vliegtuiggeluid.

Combineren van data

Koppelen van geluid aan data over vliegverkeer

Het geluid dat burgers meten met de geluidmeters wordt niet alleen veroorzaakt door vliegverkeer. In de directe omgeving is ook sprake van andere geluidbronnen, zoals wegverkeer. Daarom worden in het project het gemeten geluid, gekoppeld aan data over vliegverkeer. Op die manier kan duidelijk worden welk deel van het geluid door vliegtuigen veroorzaakt wordt. Dit is echter  net altijd even goed mogelijk.

Identificatie van vluchtblokken

De geluiddata en vluchtradargegevens geven inzicht in het vliegverkeer. Op basis hiervan kan ook worden vastgesteld of er in de onderzoeksperiode sprake is van vluchtblokken. Dit zijn tijdsperiodes met aaneengesloten vluchten. Vluchtblokken kunnen geïdentificeerd worden met vluchtradargegevens of met vluchtradargegevens die gekoppeld zijn aan geluid. Er is niet altijd sprake van vluchtblokken, daarom wordt ook gekeken naar hinder veroorzaakt door ‘losse’ vluchten.

Informatie over windrichting en temperatuur

Het is van groot belang voor de ondervonden hinder welke start- en landingsbanen gebruikt worden. Dit is voor een belangrijk deel afhankelijk van de windrichting. Een andere factor van belang is de buitentemperatuur. Deze heeft invloed op hoeveel deelnemers buiten zijn en of ramen al dan niet open staan. Deze gegevens worden opgevraagd bij het KNMI Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut) en gekoppeld aan de meetgegevens en geregistreerde beleving. 

Statistische analyse

In de statistische analyse wordt nagegaan in hoeverre de hinder van vliegverkeer verklaard kan worden op basis van de gemeten geluiddata, de subjectieve belevingsdata uit de app, de vluchtradargegevens, de informatie over meteo en de datacombinaties die gemaakt zijn. Er is maar een kleine groep deelnemers. Toch kunnen er door de herhaalde metingen statistisch relevante verbanden gevonden worden.

Resultaten 

De metingen en resultaten uit de belevingsapp worden in het najaar van 2022 geanalyseerd. De uitkomsten zullen eerst met de deelnemers worden besproken voordat deze in enige vorm gepubliceerd kunnen worden. 

Wat gebeurt er met de resultaten 

De resultaten van dit onderzoek geven meer inzicht in de lokale belevening van vliegverkeer door (geluidgevoelige) omwonenden.  Ook dragen de onderzoeksresultaten bij aan inzicht in het belang van rustmomenten voor de ervaren hinder en andere effecten van vliegtuiggeluid zoals mogelijke gezondheidseffecten en slaapverstoring. De resultaten zullen uiteindelijk ook gebruikt kunnen worden om het publiek beter te informeren over vliegtuiggeluid.